26 maj Badanie stanu techniki dla NCBR
[Aktualizacja maj 2023] Obecnie trwa program Ścieżka SMART. Jest to konkurs na dofinansowanie badań i inwestycji w ramach Programu FENG – Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027. W związku z tym odsyłamy do nowego wpisu „Wniosek SMART w programie FENG – badanie stanu techniki”.
Zbliża się kolejny termin naboru wniosków w programie szybka ścieżka Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). Elementem wniosku jest opis badania stanu techniki. Ogólny wątek badań stanu techniki i innych badań patentowych poruszaliśmy w artykule z 14 marca 2018 roku. Od tego czasu minęły już dwa lata. W tym czasie współpracowaliśmy przy około trzydziestu wnioskach o dofinansowanie projektów. Zmieniliśmy też nasze podejście do badań stanu techniki dla NCBR. Czas podzielić się moimi refleksjami.
Co to jest badanie stanu techniki?
Badanie stanu techniki to inaczej rozeznanie stanu techniki lub patent landscape search. W ramach tego badania ustalamy ogóle otoczenie patentowe danej technologii lub branży. Wyniki często prezentujemy graficznie. Czasami podejmujemy próby analiz statystycznych. Takie badanie pomaga poznać kierunki prac badawczych konkurencji albo ogólne ryzyko patentowe. Wyniki badania stanu techniki zamawiający wykorzystują w swoich pracach badawczo-rozwojowych. Dzięki temu, nie wyważają oni otwartych drzwi. Ogólny kształt raportu z badania stanu techniki zależy zawsze od konkretnych oczekiwań zamawiającego. Nie ma jednej formuły na prawidłowe badanie stanu techniki.
Badanie stanu techniki do wniosku NCBR
Badanie stanu techniki stanowiące element wniosku w programie szybka ścieżka NCBR różni się od typowego rozeznania stanu techniki. Przedstawienie ogólnego otoczenia patentowego wciąż jest ważne, ale kluczowe jest wsparcie zamawiającego w wypełnieniu wniosku o dofinansowanie projektu. Ostatecznym celem jest prawidłowe wypełnienie prostej tabeli:
Nawet najdokładniejsze badanie stanu techniki nie będzie miało dla zamawiającego żadnej wartości, jeżeli nie znajdzie ono odbicia we wskazanych wyżej rubrykach.
Szczególne wymogi NCBR wobec badań stanu techniki
Najważniejszą rubryką w załączonej tabeli jest „wykazanie braku barier we wdrożeniu/skomercjalizowaniu rezultatów prac B+R”. Typowe badania stanu techniki nie zmierzają wcale do wykazania braku takich barier. Taka analiza przypomina bardziej badane czystości patentowej. W takich badaniach odpowiadamy na pytanie, czy używanie danej technologii narusza cudze patenty lub inne prawa wyłączne.
W większości badań stanu techniki składanych w związku z dotacją do NCBR analizujemy rozwiązania na bardzo wczesnym etapie koncepcyjnym. Dla takich rozwiązań łatwiej możemy wykazać brak barier we wdrożeniu i skomercjalizowaniu rezultatów prac B+R.
Jak widać, badanie, którego oczekuje Narodowe Centrum Badań i Rozwoju jedynie formalnie stanowi rozeznanie stanu techniki. W istocie jest to dużo bardziej specyficzna analiza. W szczególności, NCBR wymaga od Wnioskodawcy wskazania:
- daty badania stanu techniki;
- baz danych (patentowych i publikacji), z których korzystano;
- klas Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej;
- słów kluczowych, nazw lub nazwisk twórców;
- opisu uzyskanych wyników.
Te wymogi nie zaskakują. Rzecznik patentowy powinien je spełniać w każdym raporcie z badań patentowych. Zarówno w kontekście wniosków NCBR, jak i poza nimi.
Bazy patentowe stosowane w badaniach stanu techniki
Według mojego doświadczenia, NCBR dość liberalnie podchodzi do stosowanych narzędzi. Eksperci Centrum akceptują większość typowych darmowych wyszukiwarek takich jak Google Patents, Espacenet czy Patentscope.
Wybierając bazę danych do badań stanu techniki należy pamiętać o dwóch rzeczach:
- zakres analizy powinien odpowiadać zakresowi wniosku. Innymi słowy, jeśli planujemy wdrożenie rezultatów prac B+R w całej Europie, nie możemy ograniczać się do baz danych Urzędu Patentowego RP;
- badanie powinno zawsze obejmować także rozeznanie w literaturze pozapatentowej. Z tego powodu, większość analiz za pomocą darmowych baz patentowych powinna być uzupełniona, na przykład poprzez poszukiwanie w bazie Google Scholar.
Gdy chodzi o darmowe narzędzia jestem dużym zwolennikiem bazy danych Lens.org. To narzędzie do przeszukiwania literatury patentowej i pozapatentowej. Świetnie uzupełnia odpłatne narzędzia, z których zwykle korzystamy. W odróżnieniu od najpopularniejszych darmowych narzędzi, pozwala konstruować złożone zapytania do systemu.
Klasy MKP i słowa kluczowe
Wybór klas MKP i słów kluczowych powinien być uzależniony od treści wniosku o dofinansowanie projektu. Spotkałem się z praktyką, że to wykonawca badania oczekuje od zamawiającego wskazania słów kluczowych i klas MKP. Zdecydowanie sprzeciwiam się temu. Moim zdaniem, jedynie doświadczony rzecznik patentowy jest w stanie prawidłowo zaklasyfikować rozwiązanie i dokonać wyboru słów kluczowych.
Dziwi przy tym wymóg NCBR wskazania w badaniu stanu techniki klas właśnie Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej. Współcześnie dużo większe znaczenie ma Wspólna Klasyfikacja Patentowa (CPC). Jest to nowszy system klasyfikacyjny opracowany wspólnie przez amerykański i europejski urząd patentowy.
Badanie stanu techniki dla NCBR – dalsze wymogi
Istotnym wymogiem jaki stawia się przed osobą prowadzącą badania stanu techniki, które ma być wykorzystane przy wniosku do NCBR jest … krytyczne myślenie. Najgorszym błędem jaki można popełnić jest odtwórcze realizowanie schematów. Czasami dla przeprowadzenia analizy konieczne poświęcenie kilkudziesięciu godzin w bazach danych. Czasami (np. dla rozwiązań z dziedziny oprogramowania) wystarczy krótki search poprzedzony wnikliwą analizą prawną.
Uważam też, że najlepsze badania stanu techniki do wniosków NCBR przeprowadza się po wcześniejszym dokładnym przeanalizowaniu samego wniosku i zrozumieniu technologii, która ma być przedmiotem prac badawczo-rozwojowych.
Ostatni wymóg to uważne słuchanie samych ekspertów NCBR. To ich wkład i krytyka przedstawiana na panelu ma kluczowe znaczenie dla jakości późniejszych prac. Zdecydowanie nie można lekceważyć ich wkładu!
Ile kosztuje badanie stanu techniki?
Typowe badanie stanu techniki kosztuje od 3 000 do 15 000 PLN. Badanie stanu techniki dla rozwiązania na wczesnym etapie koncepcyjnym może kosztować nawet mniej. Z tego powodu, badania stanu techniki realizowane w kontekście wniosków NCBR są zwykle tańsze niż typowe badania stanu techniki dla rozwiązań o większym stopniu zaawansowania.
Czy badanie stanu techniki musi przeprowadzić rzecznik patentowy?
Nie tylko rzecznik patentowy może przeprowadzić badanie stanu techniki. Na świecie normą jest, że tego typu analizy realizowane są przez wyspecjalizowane podmioty, Takie firmy opierają się na pracy asystentów prawnych i technicznych (paralegals). Osobiście uważam jednak, że podpisanie opinii prawno-technicznej z badania stanu techniki przez rzecznika patentowego daje najlepszą gwarancję jakości. Nie bez powodu we wniosku NCBR należy wskazać, jeśli badanie przeprowadził rzecznik patentowy. Podpisując raport z badania, rzecznik patentowy odpowiada za rezultaty swojej pracy cywilnie i dyscyplinarnie. W pracy – także nad badaniami stanu techniki – rzecznik patentowy musi przestrzegać Zasad Etyki Zawodowej Rzecznika Patentowego.
* * *
Oczywiście – jak zawsze – zachęcam do kontaktu z naszym zespołem. W ciągu 24 godzin będziemy w stanie przedstawić ofertę na każde badanie stanu techniki. Zwykle projekty związane z wnioskami NCBR mogą być realizowane całkowicie zdalnie.
