23 cze Jednolita ochrona patentowa w 2022? Co to oznacza dla przedsiębiorców? (część 2)
W poprzednim wpisie dotyczącym patentu jednolitego przypomnieliśmy krótko założenia i historię rozwoju systemu europejskiej jednolitej ochrony patentowej.
Teraz skupimy się na skutkach, które może mieć wprowadzenie patentu jednolitego dla polskich przedsiębiorców. Patent jednolity UE może będzie miał znaczenie szczególnie dla firm działających międzynarodowo.
Patent jednolity dla polskich przedsiębiorców
Mimo udziału w procedurze wzmocnionej współpracy Polska nie przystąpiła do Porozumienia o Jednolitym Sądzie Patentowym (Porozumienie). Wejście w życie systemu jednolitej ochrony patentowej nie wpłynie zatem na sytuację właścicieli patentów chronionych na terytorium Polski. Inaczej wygląda to w przypadku przedsiębiorców, którzy chronią swoje rozwiązania w krajach przystępujących do Umowy. Zgłoszeń patentów jednolitych mogą bowiem dokonywać również podmioty niemające miejsca zamieszkania czy siedziby na terytorium stron Porozumienia.
Polscy przedsiębiorcy będą więc mogli zgłaszać wnioski o udzielenie patentu jednolitego. Jak działa patent jednolity? Dzięki niemu, za pomocą jednego zgłoszenia, uprawniony uzyska ochronę na terytorium wszystkich państw Porozumienia (obecnie 17). Przedłużenie ochrony z patentu jednolitego UE nastąpi w drodze jednej procedury przed EPO. Nie będzie już konieczne przedłużanie praw osobno w każdym państwie, gdzie walidowano patent europejski.
Okres przejściowy po wejściu w życie Porozumienia potrwa sześć lat – z możliwością jego przedłużenia do dwunastu. W tym czasie zgłaszający będą musieli przedłożyć specyfikację patentu jednolitego w dwóch językach. Opis ma być dostępny w języku angielskim oraz w jednym z języków urzędowych Unii Europejskiej. To sytuacja niekorzystna dla podmiotów z państw rozwijających się. Koszt sporządzenia tłumaczenia pełnego opisu będzie dla nich znacznie większym obciążeniem, niż dla przedsiębiorców z państw rozwiniętych. Z tego względu stworzono system kompensacji kosztów.
O zwrot kwoty 500 EUR będą mogli ubiegać się m.in. zgłaszający będący MŚP, osobami fizycznymi, czy organizacjami non-profit. Kwota ta ma pokryć część kosztów tłumaczenia opisu patentowego i zgłoszenia patentu jednolitego. Kompensacja będzie przysługiwała, gdy taki podmiot zgłosi patent jednolity w języku urzędowym UE innym niż angielski, niemiecki bądź francuski.
Jednolita ochrona patentowa UE – jakie są niebezpieczeństwa?
Na istotne wady systemu jednolitej ochrony patentowej wskazywano już na etapie przyjmowania Rozporządzeń[1]. Wady patentu jednolitego będą szczególnie dotkliwe dla przedsiębiorców z państw rozwijających się, w których MŚP nie dysponują znacznymi środkami na ochronę praw własności intelektualnej.
Do potencjalnych problemów wynikających z wprowadzenia Patentu Jednolitego możemy zaliczyć:
- zmniejszenie pewności prawnej wynikające z reguł tłumaczenia opisu i zastrzeżeń patentowych. Obecnie uprawnieni walidujący patent europejski muszą zwykle dostarczyć tłumaczenie jego opisu i zastrzeżeń na język danego państwa – zasady walidacji reguluje prawo krajowe[2]. Z kolei patent jednolity jest chroniony na terytoriach państw-stron Porozumienia, ale uprawniony nie musi tłumaczyć opisu i zastrzeżeń na języki każdego z tych państw. Zamiast tego, w rejestrze EPO znajdziemy maszynowe (i niewiążące) tłumaczenia patentu jednolitego. W okresie przejściowym opis patentowy będzie dostępny w dwóch językach. Z kolei po upływie okresu przejściowego zgłaszający nie będzie musiał dostarczyć żadnych tłumaczeń. Uprawniony dostarczy tłumaczenia na inny język dopiero w toku sporu i na wyraźne żądanie domniemanego naruszyciela patentu[3].
- gąszcze patentowe – dodatkowe problemy wiążą się z tzw. gąszczami patentowymi. W ostatniej dekadzie liczba rozwiązań objętych ochroną patentową rośnie w zawrotnym tempie[4]. Mnogość rozwiązań, które mogą być chronione patentem jednolitym, wpłynie chociażby na koszty przeprowadzenia badania czystości patentowej. To mocno osłabi sytuację małych i średnich przedsiębiorstw, które nie dysponują znacznym budżetem na ochronę praw własności intelektualnej.
- trolle patentowe – wzmożona aktywność tzw. Patent Assertion Entities (PAEs, zwanych potocznie trollami patentowymi). Dotychczas działalność trolli patentowych koncentrowała się na największych i najbardziej rozwiniętych rynkach – Niemczech, Francji, czy Wielkiej Brytanii. Wprowadzenie patentu jednolitego poszerzy możliwości PAEs w zakresie uzyskiwania opłat licencyjnych lub dochodzenia roszczeń za rzekome naruszenia.
Nie sposób też pominąć konsekwencji równoległego funkcjonowania kilku systemów ochrony patentowej. Jednolity patent będzie działał „obok” patentów europejskich, co może prowadzić do istotnych problemów proceduralnych. Przy opracowywaniu strategii ochrony rozwiązań technicznych będzie trzeba uwzględnić wzajemne zależności między patentem jednolitym a patentem europejskim.
Patent jednolity – kancelaria rzecznikowska może pomóc
Jednolita ochrona patentowa – wbrew zapewnieniom twórców systemu – może znacznie skomplikować sytuację przedsiębiorców, którzy chcą chronić swoje rozwiązania w wielu krajach Europy. Nowy system zmusi wiele firm do weryfikacji dotychczasowych strategii ochrony wynalazków. W razie wątpliwości warto skorzystać z profesjonalnych usług rzecznika patentowego.
[1] Zob. np. ekspertyzę prawną na temat jednolitej ochrony patentowej w Unii Europejskiej z punktu widzenia Polski sporządzoną przez prof. dr hab. Aurelię Nowicką, Zeszyty prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu nr 2(38), 2013, s. 93-116. Tekst dostępny pod adresem: http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/9A19CF5200AE37F6C1257BF9003841EA/$file/Strony%20od%20ZP_38-8Nowicka.pdf
[2] Zob. art. 65 ust. 1 EPC w zw. z art. 6 ust. 2 Ustawy z 14 marca 2003 r. o dokonywaniu europejskich zgłoszeń patentowych oraz skutkach patentu europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (tj. z 16 grudnia 2015 r., Dz.U. z 2016 r. poz. 2).
[3] Zob. art. 4 ust. 1 Rozporządzenia 1260/12.
[4] https://new.epo.org/en/statistics-centre?ect=1&type=662&year%5Bmin%5D=2011&year%5Bmax%5D=2020
