18 maj Wniosek SMART w programie FENG – badanie stanu techniki
Mamy za sobą pierwszy nabór wniosków w programie Ścieżka SMART. Jest to konkurs na dofinansowanie badań i inwestycji w ramach Programu FENG – Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027. Ścieżka SMART skierowana jest do projektów wykazujących wyższy stopień innowacyjności, co najmniej na skalę krajową. Dofinansowanie można wykorzystać m.in. na zwiększenie zdolności badawczych i innowacyjności przedsiębiorstw.
Przy naborze do tegorocznego konkursu FENG pobiliśmy nasz rekord – wykonaliśmy dla naszych klientów 12 analiz prawno-patentowych na przestrzeni zaledwie czterech tygodni. Nad badaniami stanu techniki do wniosku Ścieżki SMART pracowało łącznie 6 członków zespołu naszej kancelarii patentowej. W tym artykule dzielimy się doświadczeniem i przemyśleniami związanymi ze Ścieżką SMART.
Co to jest badanie stanu techniki?
Badanie stanu techniki, konieczne również dla uczestników konkursów PARP, to analiza patentowa. Służy ustaleniu ogólnego otoczenia prawnego danej technologii lub branży. To jedno z popularniejszych badań patentowych.
Rzecznik patentowy przeprowadza każde badanie ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb zamawiającego. Czasem priorytetem jest wsparcie zespołu B+R, a czasem podpatrzenie rozwiązań konkurencji pod kątem aktualnych trendów – wszystko, co ma znaczenie w planowaniu biznesowym. Nie ma jednej prawidłowej formuły na badanie stanu techniki.
Badanie stanu techniki do wniosku SMART (FENG) – konkurs PARP
Badanie stanu techniki do wniosku SMART (FENG), jak i innych wniosków o finansowanie publiczne, rządzi się swoimi prawami. Jego celem jest przekonanie przedstawicieli PARP, że wnioskodawca zna „stan wiedzy na świecie” w zakresie planowanych prac i nie próbuje wymyślać koła na nowo. Programy o finansowanie publiczne się zmieniają, ale wniosek w zakresie praw własności intelektualnej jest stały. Pracujemy na nim już od dobrych 7 lat.
Wniosek w zakresie praw własności intelektualnej, wykorzystywany również w programie FENG (Ścieżka SMART) organizowanym przez PARP, wygląda następująco:
Mimo że formularz wydaje się prosty, to wciąż pełen jest on mitów i nieścisłości. Wiele osób uważa, że badanie stanu techniki to klucz dla wypełnienia wniosku dotyczącego praw własności intelektualnej. Sam pisałem tak jeszcze 2 lata temu. Nie jest tak do końca.
Rzeczywiście, aż sześć rubryk odnosi się do badania stanu techniki:
- Data badania.
- Kto przeprowadził badanie stanu techniki: wnioskodawca / rzecznik patentowy?
- Z jakich baz danych (patentowych i publikacji) korzystano?
- Jak sklasyfikowano przedmiot badań wg Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej?
- Jakich słów kluczowych lub nazw firm lub nazwisk twórców użyto?
- Opis uzyskanych wyników.
Pozostałe rubryki niewiele jednak mają wspólnego z samym badaniem stanu techniki. Wykazanie braku barier do wdrożenia rezultatów prac B+R to raczej kwestia badania czystości patentowej. Wskazanie przedmiotu ochrony i planowanej ochrony praw własności intelektualnej oraz opis sposobu uregulowania prac do wyników prac B+R – to element strategii ochrony IP. Uwzględniając te refleksje, zmodyfikowaliśmy w ostatnim czasie nasze podejście do badań stanu techniki.
Czy trzeba przeprowadzić badanie stanu techniki w konkursach PARP?
W zestawie najczęściej zadawanych pytań o konkursy, PARP odpowiada na pytanie: „czy na pewno badanie stanu techniki nie jest wymagane przed złożeniem wniosku”. Z analizy tej odpowiedzi płynie przewrotna refleksja, że badanie stanu techniki jest jednak wymagane.
W swojej odpowiedzi PARP wskazuje, że ocenia się trzy kwestie:
- czy problem badawczy lub technologiczny poprawnie zdefiniowano w kontekście aktualnego stanu wiedzy na świecie?
- czy proponowana metoda badawcza jest adekwatna do jego rozwiązania?
- czy prace B+R są jasno sprecyzowane i adekwatne i czy układają się w logiczną całość?
To słuszne podejście. Aby to ocenić, należy „ustalić stan wiedzy na świecie”. Dalej PARP wprost wskazuje, że wnioskodawca, który chce uzyskać finansowanie, musi przeprowadzić badanie stanu techniki. Nie musi tego jednak robić, korzystając z usług rzecznika patentowego. Wnioskodawca musi zweryfikować, czy rozwiązanie nie zostało wcześniej opracowane lub wdrożone oraz, czy nie naruszy praw własności intelektualnej osób trzecich.
Moim zdaniem akurat te oczekiwania są nierealne i wskazują na niezrozumienie współczesnej działalności innowacyjnej. Najprawdopodobniej dobre badanie stanu techniki potwierdzi, że większość wskazywanych we wnioskach problemów badawczych już rozwiązano. Celem wnioskodawcy powinno być opracowanie nowego rozwiązania – wykazującego zalety względem rozwiązań znanych. Niekoniecznie powinno to być szukanie takich problemów, których nikt jeszcze nie rozwiązał.
Z praktyki wiem jednak, że kluczową sprawą w konkursach PARP i NCBR jest wspomniana „logiczna całość wniosku”. Jeśli narracja prezentowana przez wnioskodawcę jest spójna i badania stanu techniki ją potwierdzają, wniosek powinien uzyskać pozytywną ocenę. Autorytet niezależnego rzecznika patentowego może w tym znacząco pomóc.
Jak przeprowadzić badanie stanu techniki na potrzeby wniosku SMART (FENG)?
• Badanie stanu techniki powinno wskazywać wszystkie rozwiązania tego samego problemu technicznego, który zarysowano we wniosku. Jeśli takich rozwiązań nie ma – powinno wskazywać podobne rozwiązania.
• Badanie stanu techniki powinno uwzględniać literaturę patentową i niepatentową (w sloganie „dotacyjnym” nazywaną błędnie „publikacjami”).
• Badanie powinno skupiać się na kluczowych konkurentach, których nazwy należy wskazać we wniosku.
• Badanie stanu techniki powinno opierać się na jasno zarysowanym zakresie analizy – odpowiadającym zakresowi prac B+R.
• Badanie powinno uwzględniać słowa kluczowe i klasy według Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej. W kontekście niezwiązanym z uzyskaniem finansowania publicznego taki wymóg wydaje się sztucznym ograniczeniem swobody osoby prowadzącej analizy. W realiach dotacyjnych, rezygnacja z poszukiwania w klasach MKP może „położyć” wniosek.
Badanie powinno wykorzystywać dostępne narzędzia informatyczne. My w swoich analizach korzystaliśmy z różnych programów komputerowych. Dzisiaj naszym podstawowym narzędziem jest system PatSnap. Dobrym darmowym narzędziem jest system Lens, który agreguje też publikacje niepatentowe. Krytycznie należy ocenić przy tym praktykę ekspertów oceniających wniosek polegającą na kwestionowaniu narzędzi wykorzystywanych przez rzecznika patentowego. Na szczęście zawsze możemy wytłumaczyć, z czego wynikało użycie takich, a nie innych narzędzi.
Czy badanie stanu techniki we wniosku SMART musi przeprowadzić rzecznik patentowy?
Oczywiście – nie. Badanie stanu techniki może przeprowadzić każda osoba. Moje wątpliwości budzi jednak to, skąd ktoś, kto nie jest rzecznikiem patentowym, czerpie wiedzę na temat metodologii takich analiz. Spotkałem się z wieloma nielogicznymi i błędnymi badaniami stanu techniki – żadne z nich nie pochodziło jednak od rzecznika patentowego.
Nie bez powodu we wniosku w programie SMART można wskazać, że badanie zlecono niezależnemu rzecznikowi patentowemu. Ta niezależność jest tu kluczem. Rzecznik patentowy nie ma interesu w tym, aby prezentować zmanipulowane dane. Za rezultaty swojej pracy odpowiada dyscyplinarnie. W swojej pracy rzecznik patentowy musi też przestrzegać Zasad Etyki Zawodowej Rzecznika Patentowego.
Badania patentowe – materiały Komisji Europejskiej przydatne w przygotowaniu wniosku SMART
Zaskakująco pomocne w przygotowaniu wniosku o dofinansowanie w ramach programu SMART są dokumenty Komisji Europejskiej. Ja wielokrotnie wracam do dokumentu z zakończonego już programu Horyzont 2020: AGA – Annotated Model Grant Agreement. Wskazano w nim, że beneficjent musi określić komu przysługują rezultaty jego prac:
Najprostszym rozwiązaniem jest przypisanie rezultatów prac, w tym praw własności intelektualnej, wnioskodawcy.
Kolejną kwestią jest ochrona rezultatów prac. Powinna ona zakładać analizę zasadności dla takiej ochrony oraz podjęcie kroków zmierzających w tym kierunku – jeśli jest to uzasadnione:
Komisja Europejska wyraźnie wskazuje, że uzasadnione jest odwołanie się do wsparcia eksperckiego. W polskich realiach takim ekspertem będzie rzecznik patentowy.
Pokazuje to, że samo badanie stanu techniki może nie wystarczyć. Z tego powodu, jako kancelaria rzeczników patentowych, która pomaga firmom doradczym w przygotowaniu wniosków o dofinansowanie z programu FENG, proponujemy naszym klientom cały pakiet analiz. Jego elementem jest przygotowanie strategii i kosztorysu ochrony własności intelektualnej. Naszym założeniem jest to, aby proponować jedynie uzasadnione kroki – i to z uwzględnieniem wyników badania stanu techniki i naszej oceny zasadności.
Badanie stanu techniki a badanie czystości patentowej w kontekście finansowania SMART (FENG)
Badanie stanu techniki nie jest badaniem czystości patentowej – wbrew pozorom, jego celem nie jest potwierdzenie braku barier do wdrożenia rezultatów prac B+R.
W ramach wniosku należy uprawdopodobnić, że brakuje dostępnych i objętych ochroną rozwiązań, technologii lub wyników prac B+R, których istnienie czyniłoby niezasadnym przeprowadzenie wdrożenia. W instrukcji wypełnienia wniosku SMART autorzy sugerują sprawdzenie, czy wdrożenie rezultatów modułu nie naruszy praw własności intelektualnej innego podmiotu. Z tego powodu, oferujemy naszym klientom badania czystości patentowej dla planowanych rozwiązań. W większości przypadków ich celem jest wykluczenie oczywistych przypadków naruszenia cudzych praw.
Jakie to są oczywiste przypadki naruszenia cudzych praw w kontekście wniosku SMART (FENG)? To takie, w których już z opisu prac B+R wynika, że naruszenie jest nieuniknione. Jeśli ktoś planuje wykorzystać cudzą opatentowaną technologię – to mocna czerwona flaga. Jeśli ktoś chce przerabiać cudze chronione urządzenia – również. Jeśli prace zakładają wykorzystanie chronionej patentem substancji czynnej – to również może nie przejść filtra badania czystości patentowej.
Jak uzyskać finansowanie w programie SMART – wsparcie rzecznika patentowego może być przydatne
Strategia przyjęta przez zespół Fert Jakubiak Wróblewski rzecznicy patentowi zakłada przygotowanie pakietu dokumentów. Jest to:
- Badanie stanu techniki spełniające wymogi PARP.
- Opinia prawno-techniczna w zakresie czystości patentowej dla planowanych prac B+R.
- Propozycja strategii ochrony własności intelektualnej.
Wierzymy, że taki zestaw dokumentów pozwala na maksymalizację szans uzyskania finansowania. Co ważne, taki pakiet nie jest wcale droższy niż standardowe badanie stanu techniki. Dzięki wykorzystywaniu nowoczesnych narzędzi udało nam się wyraźnie zoptymalizować nasze procesy.
Z chęcią prześlemy do Państwa opis naszych usług w zakresie badań patentowych. Najprostsza droga to kontakt z naszym biurem (office@fjw.pl). W odpowiedzi na Państwa e-mail prześlemy ogólny opis naszych usług związanych patentowymi. Na tym etapie nie jest konieczne prezentowanie planowanych prac.
