30 cze Jak chronić opakowanie produktu – 3 sposoby na prawną ochronę
Ochrona prawna opakowania to ważny temat. Choć przedmioty powstają ze względu na zaspokojenie konkretnych potrzeb, to niektóre z nich ewoluują i zaczynają pełnić dodatkowe funkcje. Wyobrażam sobie, że właśnie tak było z opakowaniami produktów. Pierwotnie miały po prostu zabezpieczyć towar przed uszkodzeniem. Dzisiaj są kanałem komunikacji z klientem i silnym narzędziem marketingowym.
Jak wynika z artykułu „Komunikacja produktem – wyróżnić się poprzez opakowanie” opublikowanego na łamach portalu wiadomościspożywcze.pl, „Konsument oczekuje wyjątkowego opakowania, które zachęci go do zakupu.”. Skoro już same opakowania mogą dać przewagę konkurencyjną, zdecydowanie trzeba je chronić przed kopiowaniem. Jak chronić opakowanie przed podrobieniem? Jakie opcje mamy do wyboru?
Opakowanie produktu jako wzór przemysłowy
Naturalnie pierwszy na myśl przychodzi wzór przemysłowy. Wzór przemysłowy chroni zewnętrzny wygląd produktu. Ma dać przewagę właśnie ze względu na wygląd produktu, który przyciąga Klientów. Wzorem przemysłowym możemy chronić opakowanie – jego charakterystyczny kształt, teksturę, czy deseń. To dobry wybór zarówno dla etykiety herbaty, jak i butelki perfum, czy opakowania środka chemicznego.
Oto przykłady tak chronionych opakowań:
- Wzór przemysłowy zarejestrowany w Urzędzie Patentowym RP pod numerem Rp.26832
- Wzór przemysłowy zarejestrowany w Urzędzie Patentowym RP pod numerem Rp.14085
- Wzór przemysłowy zarejestrowany w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej pod numerem RCD 007144662-0001
Ochrona prawna opakowania – jak długo chroni wzór przemysłowy?
Opakowanie można chronić wzorem przemysłowym do 25 lat. Mając taką ochronę, możesz zabronić innym podmiotom używania tak wyglądającego opakowania na rynku. Opakowanie musi być jednak nowe i posiadać tzw. indywidualny charakter. To wymogi stawiane wzorom przemysłowym. Możesz się dowiedzieć o nich więcej w tym artykule.
Co ważne, Urząd nie bada przy rejestracji przesłanki nowości i indywidualnego charakteru. Sprawdza wyłącznie wymogi formalne: uiszczone opłaty, czy prawidłowe przedstawienie wzoru. Wobec wzoru można jednak wszcząć postępowanie o unieważnienie wzoru przemysłowego. Wtedy Urząd dokładnie przyjrzy się nowości, czy indywidualnemu charakterowi znaku. Przykładem może być opisywana przez nas sprawa lalki „Barbie”.
Czy wzór przemysłowy na opakowanie to zawsze dobry pomysł? Niestety nie – nie będzie dobrym rozwiązaniem dla prostych opakowań, które są powszechnie stosowane na danym rynku np. standardowego pudełka do butów. Jak najbardziej sprawdzi się jednak w przypadku etykiet produktów, czy bardziej fikuśnych kształtach opakowań. Jego minusem jest maksymalnie 25 letnia ochrona. Po tym czasie każdy będzie mógł używać takiego opakowania.
Opakowanie produktu jako znak towarowy
Znak towarowy na opakowanie zapewni produktowi znacznie dłuższą ochronę. Znak towarowy to prawo, które chroni oznaczenie Twojego biznesu lub produktu odróżniające Cię na rynku od konkurentów. Prawo to przyznaje się na 10-letnie okresy, z możliwością ich nieskończonego przedłużania.
Znak towarowy ma jednak nieco inną funkcję niż wzór przemysłowy. Ma chronić elementy Twojej marki, po których rozpoznaje Cię klient. Opakowanie można chronić znakiem towarowym wyłącznie, gdy jest elementem identyfikacji marki. Mówiąc prościej – jeśli Klienci rozpoznają produkt właśnie dzięki opakowaniu: jego kształtowi, czy charakterystycznej kolorystyce.
Oto przykłady tak chronionych opakowań. Czy przychodzą Ci na myśl nazwy produktów, które chronią?
Ochrona prawna opakowania – jak zarejestrować znak towarowy?
Znak towarowy musi spełnić szereg wymogów dla rejestracji[1]. W przypadku opakowań znak nie może składać się wyłącznie z kształtu wynikającego z charakteru samego towaru, czy niezbędnego do uzyskania danego efektu technicznego[2].
Z tego powodu Urząd unieważnił znak towarowy klocka LEGO[3] czy kostkę Rubika[4]. Jeśli Urząd nie będzie chciał przyznać znaku z tego powodu, zawsze można bronić się, wykazując tzw. wtórną zdolność odróżniającą. Należy wtedy złożyć dowody pokazujące, że konsumenci właśnie po opakowaniu rozpoznają już produkty na rynku.
Opakowanie produktu jako patent
Klienci zwracają coraz większą uwagę nie tylko na to, jak wygląda opakowanie produktu, ale z czego wykonano to opakowanie. Trendem na rynku są eco opakowania. Przedsiębiorcy opracowują coraz nowsze materiały, z jakich opakowania są wykonane oraz sposoby ich produkcji.
Takie innowacyjne, przyszłościowe rozwiązania techniczne można chronić właśnie jako patent. Muszą być one jednak nowe i mające poziom wynalazczy. O ochronie patentowej pisaliśmy już na blogu. Chociaż procedura zgłoszenia patentu nie jest najprostsza, chociażby z uwagi na wymóg sformułowania zastrzeżeń patentowych, uzyskanie patentu daje właścicielowi prawo wyłącznego korzystania z tego rozwiązania przez 20 lat. Przez ten czas ma on monopol na rynku. Może licencjonować rozwiązanie innym przedsiębiorcom, a przy tym zyskuje możliwość wygenerowania zysków.
Temat eco opakowań zasługuje na odrębny artykuł, który już niedługo pojawi się na naszym blogu.
Ochrona opakowania produktu – pomoc kancelarii rzeczników patentowych
W zależności od celu ochrony i charakterystyki opakowanie produktu można chronić na różne sposoby. Jeśli opakowanie ma charakter czysto dekoracyjny, to warto chronić je wzorem przemysłowym. Kiedy opakowanie produktu zaczyna być elementem marki, to moment, w którym trzeba zarejestrować je jako znak towarowy. Przy obu formach ochrony możemy trafić na pewne trudności, dlatego strategię ochrony opakowania warto skonsultować ze specjalistą. Pomoc rzecznika patentowego będzie tym bardziej potrzebna, jeśli chcemy chronić innowacyjne rozwiązania zastosowane w naszym opakowaniu. Łatwiej będzie wtedy przejść przez procedurę uzyskania patentu.
[1] Art. 1291 pwp
[2] Art. 1291 ust. 1 pkt 5pwp
[3] Wyrok TSUE z 14 września 2010 r. w sprawie C-48/09 P, ECLI:EU:C:2010:516
[4] Wyrok TSUE z 10 listopada 2016 r. w sprawie C-20/15 P, ECLI:EU:C:2016:849
