Sztuczna inteligencja a patent – decyzje w sprawach J 8/20 oraz J 9/20

10 mar Sztuczna inteligencja a patent – decyzje w sprawach J 8/20 oraz J 9/20

Czy twórcą opatentowanego rozwiązania może być sztuczna inteligencja? Czy roboty, jako twórcy, mogą otrzymać ochronę patentową, czy jednak nie?

21 grudnia 2021 r. Izba Odwoławcza Europejskiego Urzędu Patentowego oddaliła odwołanie od decyzji w sprawach J 8/20 oraz J 9/20. Tym samym zdecydowała o odrzuceniu zgłoszeń EP 18 275 163 oraz EP 18 275 174, w których jako wynalazcę wskazano system sztucznej inteligencji.

Sztuczna inteligencja a twórca wynalazku – wyznaczenie wynalazcy jako wymóg formalny

Konwencja o patencie europejskim (EPC) stanowi, że wskazanie wynalazcy to wymóg formalny. Należy go spełnić w świetle art. 81 EPC oraz zasady 19(1) EPC. Artykuł 60 ust.1 EPC stanowi ponadto, że prawo do patentu europejskiego należy do wynalazcy lub jego następcy prawnego.

W sprawach J 8/20 oraz J 9/20 pojawiło się pytanie, czy zgłaszający może wskazywać jako wynalazcę maszynę. Chodzi o sztuczną inteligencję, która jako taka nie posiada przecież zdolności prawnej (o czym wspominaliśmy również tutaj). Zgłoszeń tych dokonał fizyk z Missouri – Stephan Thaler.  Jego system sztucznej inteligencji DABUS został nie tylko autorem wynalazków, ale jednocześnie tematem, który wzbudził wiele kontrowersji. 

Aplikacje DABUS a prawo własności intelektualnej – kontrowersje

Wspomniana aplikacja DABUS to system komputerowy zaprogramowany do samodzielnych działań twórczych. Zasadniczo należy on do zespołów neutralnych sieci. Mogą one stale generować procesy myślowe, bądź nawet wspomnienia, które z czasem mogą niezależnie generować nowe, pomysłowe rezultaty.

Dwa patenty firmy DABUS obejmują projekt pojemnika w oparciu o „geometrię fraktalną”. Drugi z kolei, dotyczy „urządzenia i metody przyciągania zwiększonej uwagi”. Stanowi on światło, które, migocząc rytmicznie, naśladuje ludzką aktywność neuronową. Aplikacje DABUS wywołały wiele dyskusji w biurach zajmujących się własnością intelektualną, również na salach sądowych na całym świecie. We wnioskach zgłoszeniowych jako wynalazcę wymienia się system DABUS. Stephan Thaler jest natomiast właścicielem patentu, co jasno pokazuje, że DABUS AI nie ma prawa własności.

Patenty firmy DABUS na świecie – czy sztuczna inteligencja może być wynalazcą, czy nie?

Thaler odniósł sukces, gdy południowoafrykański urząd patentowy uznał wynalazek DABUS za nowatorski sposób wykorzystania „geometrii fraktalnej”. Decyzja Republiki Południowej Afryki spotkała się z reakcją ekspertów ds. własności intelektualnej na całym świecie. Patent opublikowano w lipcu 2021 roku w South African Patent Journal.

Z kolei w Australii urząd patentowy odrzucił pierwotnie zgłoszony wniosek, w wyniku czego Stephan Thaler złożył apelację. W przełomowym orzeczeniu australijski sąd zdecydował, że systemy sztucznej inteligencji (AI) mogą być prawnie uznane za wynalazców we wnioskach patentowych. Sędzia Johnathan Beach z australijskiego sądu federalnego jako pierwszy wydał wyrok na korzyść Thalera, w którym stwierdził, że „wynalazcą może być system lub urządzenie AI”.

Obecnie Urząd Patentów i Znaków Towarowych Stanów Zjednoczonych oraz Europejski Urząd Patentowy odrzuciły wspomniane zgłoszenia. Kluczowym czynnikiem jest pogląd, że również dla celów patentu „poczęcie mentalne” jest istotnym elementem, który może posiadać tylko ludzki umysł, a wynalazczość ma prawa, których sztuczna inteligencja nie może legalnie posiadać. Z kolei sędziowie w Wielkiej Brytanii doprecyzowali, że wynalazcami mogą być tylko „osoby fizyczne”.

Maszyna nie może być wynalazcą – ostateczne Stanowisko Europejskiego Urzędu Patentowego

Sekcja Zgłoszeń Europejskiego Urzędu Patentowego odrzuciła wnioski EP 18 275 163 oraz EP 18 275 174. Uznała je za niezgodne z Art. 81 EPC z dwóch powodów:

1. stwierdzono, że tylko człowiek może być wynalazcą w rozumieniu Konwencji o Patencie Europejskim, a wskazanie maszyny jako wynalazcy nie było postrzegane jako zgodne z wymogami określonymi w art. 81 Konwencji o Patencie Europejskim oraz
2. Sekcja Zgłoszeń uznała, że maszyna nie może przenosić praw na zgłaszającego. W związku z tym, oświadczenie, że zgłaszający jest następcą prawnym wynalazcy, ponieważ jest właścicielem maszyny, nie spełnia wymogów Art. 81 Konwencji o Patencie Europejskim, w związku z Art. 60 EPC.

Izba Odwoławcza odrzuciła odwołania wnioskodawcy. Wskazała, że wynalazca musi mieć zdolność prawną, a zatem wskazanie maszyny jako wynalazcy nie było dopuszczalne. Ponadto, oświadczenie wskazujące na pochodzenie prawa do patentu europejskiego musi być zgodne z art. 60 ust. 1 EPC.

Izba odrzuciła wniosek pomocniczy, zgodnie z którym żadnej osoby fizycznej nie wskazano jako wynalazcy, a jedynie wskazano, że osoba fizyczna ma prawo do patentu europejskiego z racji bycia właścicielem i twórcą systemu sztucznej inteligencji. Izba Odwoławcza podkreśliła także, że Europejski Urząd Patentowy był właściwy do oceny, czy takie oświadczenie odnosi się do sytuacji objętej Art. 60 ust. 1 EPC.

Przypisy:

1. https://www.epo.org/law-practice/case-law-appeals/communications/2021/20211221.html
2. https://www.epo.org/law-practice/legal-texts/html/epc/2020/e/ar81.html
3. https://www.dentons.com/en/insights/articles/2020/march/27/the-dabus-case
4. http://patentblog.kluweriplaw.com/2021/09/08/robots-are-taking-over-the-patent-world-ai-systems-or-devices-can-be-inventors-under-the-australian-patents-act/
5. https://www.thehindu.com/sci-tech/technology/in-a-world-first-south-africa-grants-patent-to-an-artificial-intelligence-system/article35817497.ece