06 paź Małe piwo, duże marki. IP w branży piwowarskiej
Kilka dni temu zakończył się Oktoberfest, czyli najsłynniejszy na świecie festiwal piwa, znany również z tego, że wbrew nazwie odbywa się głównie we… wrześniu. Powrócił po dwóch latach przerwy covidowej, a także interesującej batalii miasta Monachium o rejestrację znaku OKTOBERFEST EUTM 015535008 (która, jak się okazuje, wcale się nie zakończyła, bo do uzyskanej z trudem rejestracji znaku słownego wpłynął już wniosek o unieważnienie).
To dobra okazja, by przyjrzeć się sytuacji marek piwnych na polskim rynku, ale w nieco szerszym kontekście.
Polska drugim największym producentem piwa w Europie
Piwo to jeden z najstarszych napojów na świecie, a tradycja piwowarska narodziła się w Europie jeszcze w czasach średniowiecza. W Polsce najstarszy działający do dziś browar powstał w Lwówku Śląskim – przywilej warzenia piwa otrzymał w 1201 r.[1] Według danych Eurostatu, Polska to drugi – po Niemczech – największy producent piwa w Europie (12% całkowitej produkcji unijnej)[2]. Według raportu przygotowanego przez Deloitte, w 2020 roku w Polsce wyprodukowano 38,5 mln hektolitrów piwa, a szacowana wartość rynku wynosiła niecałe 18 mld zł. W tym samym roku branża piwna zatrudniała w Polsce blisko 10 000 osób.[3] Na styczeń 2022 roku w kraju funkcjonowało 286 czynnych warzelni komercyjnych.[4] Aż 90% rynku to produkcja czterech największych grup piwowarskich – Kompania Piwowarska, Carlsberg Polska, Grupa Żywiec i Van Pur.
Długa historia piwnych znaków towarowych
Prawdopodobnie najstarszym „piwnym” zarejestrowanym znakiem towarowym (a zarazem jednym z pierwszych znaków zarejestrowanych na świecie!) jest logotyp Bass Pale Ale, który został nawet uwieczniony na obrazie Édouarda Maneta “Bar w Folies-Bergère” z 1882 r.[5]
Według popularnej historii, kiedy 1 stycznia 1876 roku ustawa Trademark Registration Act wchodziła w życie w Wielkiej Brytanii, spółka Bass już dzień wcześniej wysłała swojego pracownika do siedziby urzędu. Chciała mieć pewność, że następnego ranka będzie pierwsza w kolejce do zgłoszenia znaku. Rzeczywiście, znak do dziś jest zarejestrowany w Wielkiej Brytanii pod numerem UK00000000001. Nie inaczej (może poza nocnym staniem w kolejce) musiało być zresztą w dniu rozpoczęcia działalności EUIPO (wówczas jeszcze pod nazwą Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego). W pierwszym dniu przyjmowania zgłoszeń, 1 kwietnia 1996 r., do Urzędu wpłynęło aż 350 podań o rejestracje znaków dla samego piwa.[6] Wśród nich znalazły się zgłoszenia takich marek jak DUVEL czy BECK’S. Co ciekawe, prawdopodobnie najstarszym zgłoszonym w Polsce “piwnym” znakiem towarowym było również logo Bass niemal identyczne z tym, o którym mowa powyżej. Znak ten został zgłoszony w Urzędzie Patentowym RP 1 kwietnia 1920 roku i był utrzymywany w mocy (pod numerem R.004587) aż do roku 2015.
Znaki towarowe związane z piwem – współcześnie
Piwo należy do kategorii tzw. produktów szybkozbywalnych (ang. FMCG, fast-moving consumer goods), w której zagęszczenie znaków towarowych jest wyjątkowo duże. Oznacza to, że w danej branży istnieje bardzo wiele konkurencyjnych produktów pod różnymi markami. Potwierdzają to zresztą dane: w Polsce dla piwa zarejestrowanych jest aktualnie blisko 5 000 znaków towarowych[7].W EUIPO takich aktywnych rejestracji jest jeszcze więcej – ponad 19 000.[8] Nie oznacza to oczywiście, że każdy z tych znaków jest rzeczywiście używany przez uprawnionego do oznaczania piwa, niemniej jednak tak duża liczba wskazuje na silne zagęszczenie znakowe w tej branży.
Najcenniejsze polskie marki piwa
Marki związane z piwem mają również nierzadko dużą wartość. W rankingu najcenniejszych polskich marek prowadzonym przez “Rzeczpospolitą”[9] w 2021 roku, w pierwszej 100 aż 10 to marki piwa. Zdecydowanie dominuje tu trzech największych graczy: Kompania Piwowarska, Carlsberg Polska i Grupa Żywiec. Najwyżej w rankingu (miejsce 40) znalazła się marka TYSKIE (Kompania Piwowarska), tuż za nią ŻYWIEC i WARKA (miejsca 41 i 42 – Grupa Żywiec), dalej LECH (miejsce 52, Kompania Piwowarska), OKOCIM (miejsce 58, Carlsberg Polska), HARNAŚ (miejsce 61, Carlsberg Polska), TATRA (miejsce 67, Grupa Żywiec) i KASZTELAN (miejsce 77, Carlsberg Polska). W pierwszej setce znalazły się również marki: PERŁA należąca do spółki Perła Browary Lubelskie S.A. (miejsce 89) oraz ŁOMŻA spółki Van Pur S.A. (miejsce 98).
Profesjonalna pomoc w wyborze marki i prowadzeniu sporów
Pod względem bezpiecznego brandingu branża piwowarska nie należy do najłatwiejszych. Panuje w niej spore zagęszczenie i niełatwo jest znaleźć naprawdę bezpieczną markę, która nie będzie naruszała praw innych.
Branża piwna obfituje też w ciekawe spory, np. trwający od 1907 roku (!) spór o markę Budweiser[10] czy też spór wokół marki TICHAU, o którym pisaliśmy jakiś czas temu. Aby jak najlepiej zarządzać szansami i ryzykami związanymi z marką, warto skorzystać z usług profesjonalisty zajmującego się ochroną marki – np. kancelarii rzecznikowskiej. Pomoże nam on zarówno wybrać nową, bezpieczną markę, jak i optymalnie chronić znaki już zarejestrowane.
Autorka: Anna Bień
[1] https://www.browary-polskie.pl/wp-content/uploads/2022/02/Deloitte_3101.pdf
[2] https://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-eurostat-news/-/edn-20210805-1
[3] https://www.browary-polskie.pl/wp-content/uploads/2022/02/Deloitte_3101.pdf
[4] https://pl.wikipedia.org/wiki/Browary_w_Polsce
[5] Édouard Manet – The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN: 3936122202., Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=154386
[6] https://euipo.europa.eu/ohimportal/en/our-history, https://euipo.europa.eu/eSearch/#advanced/trademarks/1/100/n1=ApplicationDate&v1=01%2F04%2F1996%20-%2001%2F04%2F1996&o1=AND&n2=GoodsServicesClassNumber&v2=32&o2=AND&n3=GoodsServicesDescription&v3=beer&o3=AND&sf=ApplicationNumber&so=asc
[7] Dane wygenerowane przez narzędzie Corsearch na podstawie wyszukiwania: jurysdykcja: Polska, klasa: 32, towary i usługi: “beer”, filtr: aktywne.
[8] https://euipo.europa.eu/eSearch/#advanced/trademarks/1/100/n1=MarkCurrentStatusCode&v1=%22Registered%22&o1=AND&n2=GoodsServicesClassNumber&v2=32&o2=AND&n3=GoodsServicesDescription&v3=beer&o3=AND&sf=ApplicationNumber&so=asc
[9] https://rankingi.rp.pl/rankingmarek/2021
[10] https://en.wikipedia.org/wiki/Budweiser_trademark_dispute
