19 lip Dzieło sztuki jako znak towarowy – polska praktyka
W ubiegłym tygodniu pokazaliśmy kilka przykładów rejestracji dzieł sztuki jako znaków towarowych w Urzędzie UE ds. Własności Intelektualnej. Omówiliśmy też bardzo ważny wyrok Trybunału EFTA odnoszący się do tej kwestii. Celem dzisiejszego wpisu jest analiza praktyki Urzędu Patentowego RP w zakresie rejestracji składników domeny publicznej jako znaków towarowych.
Pałac Kultury i Zamek na Wawelu jako znaki towarowe
W Polsce jakiś czas temu zarejestrowano kilka wizerunków znanych budynków. Należą do nich m.in.: Zamek Królewski na Wawelu, Pałac Królewski w Wilanowie, Pałac Kultury i Nauki w Warszawie oraz Klasztor na Jasnej Górze. Stały się tym samym znakami towarowymi.
Pałac Kultury i Nauki w Warszawie
https://grab.uprp.pl/PrzedmiotyChronione/Strony%20witryny/Przedmiot.aspx?IdRysunku=1599866
Pałac Kultury i Nauki w Warszawie
https://grab.uprp.pl/PrzedmiotyChronione/Strony%20witryny/Przedmiot.aspx?IdRysunku=2478876
Pałac Kultury i Nauki w Warszawie
https://grab.uprp.pl/PrzedmiotyChronione/Strony%20witryny/Przedmiot.aspx?IdRysunku=2478392
Zamek Królewski na Wawelu
https://grab.uprp.pl/PrzedmiotyChronione/Strony%20witryny/Przedmiot.aspx?IdRysunku=1581464
Urząd Patentowy RP a rejestracja dzieła sztuki jako znaku towarowego
W naszym kraju znane są także próby rejestracji znanych obrazów, a nawet utworów sztuki użytkowej. Zakończyły się one niepowodzeniem. Poniżej przykłady:
L. da Vinci, Dama z gronostajem
http://regservtd.uprp.pl/register/application?number=Z.236957
http://regservtd.uprp.pl/register/application?number=Z.403998
J. Matejko Kościuszko pod Racławicami
http://regservtd.uprp.pl/register/application?number=Z.236532
J. Chełmoński, czwórka
http://regservtd.uprp.pl/register/application?number=Z.236052
Czara włocławska
http://regservtd.uprp.pl/register/application?number=Z.239241
Kryteria, które przesądzają o akceptacji lub odmowie rejestracji dzieła sztuki jako znaku towarowego w Polsce nie są jasne. W odniesieniu do utworów, których autorskie prawa majątkowe jeszcze nie wygasły, sprawa wydaje się być oczywista – używanie znaku może naruszać takie prawa. Sytuacja jest jednak bardziej złożona w przypadku powyższych przykładów, które nie są już chronione autorskimi prawami majątkowymi.
Pracujemy nad uzyskaniem informacji na temat podstaw odmowy rejestracji przez Urząd Patentowy RP ww. znaków. Jednak już teraz widać tu pewną niekonsekwencję. Można zarejestrować dzieło architektoniczne, podczas gdy próby rejestracji dzieł malarstwa i sztuki użytkowej kończą się niepowodzeniem. Jedno i drugie stanowi przecież element polskiego dziedzictwa kulturowego.
Sądzimy, że kryterium oceny może stanowić wiele czynników – rozpoznawalność, wartość artystyczna, kulturowa lub rynkowa danego dzieła. Mogą też nim być określone powiązania z osobą twórcy, całokształtem jego twórczości czy też czas powstania dzieł. Zgodnie ze wskazówkami Trybunału EFTA wyrażonymi w sprawie Gminy Oslo należy uznać, że rejestracja dzieła będącego powszechnie znanym elementem kultury może być uznane za niedopuszczalną próbę zawłaszczenia dobra wspólnego do celów komercyjnych. Takie zgłoszenie powinno spotkać się z odmową. Próba zarejestrowania jako znaku dzieła sztuki, które nie jest powszechnie znane nie powinno być uznane za działanie niezgodne z klauzulą dobrych obyczajów lub porządku publicznego.W świetle wyroku Trybunału EFTA szczególnie dyskusyjne wydają się być powyższe rejestracje obejmujące elementy krajobrazu architektonicznego Warszawy i Krakowa. Odmowy udzielenia praw ochronnych na sławne obrazy będące częścią polskiego dorobku kulturowego wzbudzają mniej wątpliwości.
