04 kwi Umowa o przeniesienie praw własności intelektualnej w praktyce
Własność intelektualna w postaci praw, tekstów, projektów graficznych czy innych utworów ma konkretną wartość ekonomiczną. Jak większość takich dóbr może zostać sprzedana. Przykładowo, jeżeli kupujesz logo od agencji marketingowej, oczekujesz pełnej możliwości jego używania i modyfikowania. W takim wypadku konieczna jest umowa o przeniesienie praw własności intelektualnej. Z tego artykułu dowiesz się, na co zwrócić uwagę przy nabywaniu praw do własności intelektualnej.
Prawo do korzystania i zarządzania przedmiotami własności intelektualnej (znakami towarowymi, wzorami przemysłowymi, wynalazkami, utworami) nabywa się w drodze przeniesienia praw. Często widzimy, że w praktyce proces ten jest rozumiany jednak niepoprawnie. Przykładowo:
- Jeżeli fotograf przekaże do Twojego działu marketingu galerię zdjęć na nośniku USB, a umowa zakłada, że stajesz się właścicielem danego nośnika (nie musisz go oddawać fotografowi), to nie jest to równoznaczne z nabyciem praw również do samych zdjęć.
- Nie wystarczy zawarcie zwykłej umowy o dzieło, tj. bez klauzuli przeniesienia praw. W takim przypadku zastosowanie znajdzie domniemanie zawarcia licencji.
- Zapłacenie w terminie faktury za dany utwór czy prawo także nie oznacza, że staliśmy się ich właścicielami.
Obalmy zatem te popularne mity.
Umowa o przeniesienie czy umowa licencji?
Umowa licencji wywołuje znacznie słabszy skutek niż umowa o przeniesienie praw. Nie dochodzi tu do zmiany uprawnionego, ale do rozszerzenia grona osób, które mogą zgodnie z prawem korzystać z danego przedmiotu. O umowie licencji pisaliśmy już na naszym blogu.
Umowa o przeniesienie praw własności intelektualnej będzie dla Ciebie interesująca, jeżeli:
- chcesz samodzielnie decydować o tym, jak Ty korzystasz z danego prawa lub utworu, czyli zmieniać jego formę, kształt, brzmienie itd.,
- planujesz umożliwić korzystanie z nich także kolejnym osobom,
- zależy Ci na bezterminowej możliwości zarządzania danym utowrem lub prawem,
- masz zamiar czerpać z nich korzyści finansowe.
Jeżeli jednak chcesz z danego przedmiotu korzystać, bez wprowadzania zmian, albo jesteś zainteresowany korzystaniem tylko przez pewien czas lub w bardzo ograniczonym zakresie, lepszym rozwiązaniem będzie umowa licencji. W wielu sytuacjach opłata licencyjna jest znacznie niższa niż wynagrodzenie za przeniesienie praw.
Przykładowo, jeżeli potrzebujesz oprogramowania do wystawiania faktur lub programu graficznego, wystarczające będzie zawarcie umowy licencji niewyłącznej. Jeżeli natomiast wpadła Ci w oko cudza grafika i chciałbyś ją wykorzystać jako logo w swojej działalności gospodarczej (do oznaczania produktów, zamieszczania w reklamie czy materiałach handlowych), powinieneś zawrzeć z twórcą umowę o przeniesienie praw do tej grafiki. W przypadku licencji musisz się liczyć z jej wypowiedzeniem i koniecznością przeprowadzenia rebrandingu z dnia na dzień.
Przedmiot i zakres umowy
Zanim podpiszesz umowę o przeniesienie praw własności intelektualnej, sprawdź, czy jej zakres odpowiada Twoim potrzebom. Jeżeli jest zbyt szeroki, ograniczenie go będzie argumentem pozwalającym na negocjowanie niższego wynagrodzenia twórcy lub właściciela prawa. W przypadku, gdy został określony zbyt wąsko, koniecznie trzeba go uzupełnić, abyś mógł korzystać z tych przedmiotów bez obawy, że naruszysz cudze prawa.
Odpowiednie określenie przedmiotu jest szczególnie ważne w przypadku utworów (np. nazw, tekstów, logo, grafik, haseł). Umowa o przeniesienie praw autorskich obejmuje bowiem jedynie wyraźnie w niej przedstawione sposoby korzystania. Niewskazane prawa zostają przy twórcy.
Przykładowo, jeżeli chcesz wykorzystać cudzą grafikę w przygotowywanej dla klientów kampanii marketingowej prowadzonej w tradycyjnych mediach oraz online, w umowie trzeba wskazać, że przeniesienie obejmuje prawo do korzystania (utrwalania, zwielokrotniania, rozpowszechniania, publicznego udostępniania, w tym online) z tego utworu w celach komercyjnych w tych środkach przekazu.
Pamiętaj, że prawa autorskie osobiste (np. prawo do autorstwa i jego oznaczenia, prawo do wprowadzania zmian w utworze przed jego rozpowszechnieniem) są nieprzenoszalne. Ich właścicielem zawsze jest twórca.
Weryfikacja zakresu potrzeba jest także przypadku przeniesienia patentu na wynalazek lub praw do jeszcze niezarejestrowanego rozwiązania, żebyś wiedział, co obejmuje umowa. Warto przed jej zawarciem sprawdzić treść rejestrów oraz dokumenty patentowe przy wsparciu specjalisty z zakresu prawa własności intelektualnej. Osoba taka posiada odpowiednią wiedzę i doświadczenia. Pomoże rozszyfrować zastrzeżenia patentowe czy informacje zamieszczone w rejestrze.
Umowa o przeniesienie praw własności przemysłowej (prawa na znaki towarowe, wzory przemysłowe, patenty) może zostać zawarta zanim prawa te zostaną udzielone. Do takiej umowy stosujemy podobne zasady jak do umowy o przeniesienie praw już udzielonych.
Umowa o przeniesienie praw własności intelektualnej na piśmie
Umowa o przeniesienie praw własności intelektualnej musi zostać zawarta w formie pisemnej. Jeżeli wymóg ten nie zostanie spełniony, umowa taka w większości przypadków będzie nieważna, czyli nie wywoła skutków prawnych. Jedynie w przypadku utworów umowę bez formy pisemnej można „uratować”, traktując ją jak umowę licencji niewyłącznej. Taka umowa jednak przyznaje znacznie mniej uprawnień i może nie być w danym przypadku wystarczająca.
Wymogi prawne dla umowy o przeniesienie praw nie będą również spełnione, jeżeli zbywca wystawi na Ciebie fakturę za „przeniesienie praw” i się rozliczycie. Dokument taki nie zawiera oświadczeń woli, nie wskazuje przedmiotu ani zakresu nabywanych praw, a w przypadku faktury elektronicznej – nie spełnia wymogu formy pisemnej. Zatem opłacona w terminie faktura nie równa się nabyciu przez Ciebie danych praw.
Wpis do rejestru
W przypadku niektórych praw własności intelektualnej trzeba zadbać także o wpisanie nowego właściciela do rejestru prowadzonego przez urząd patentowy. Dotyczy to przeniesienia patentu, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych oraz topografii układu scalonego.
Ich przeniesienie staje się skuteczne wobec osób trzecich dopiero z chwilą dokonania takiego wpisu. Oznacza to, że wpis nowego właściciela do rejestru jest warunkiem wykonywania jego praw wobec osób trzecich. Licencja na korzystanie z większości praw własności przemysłowej również może być wpisana do rejestru.
Podsumowując, umowa o przeniesienie praw własności intelektualnej jest właściwym rozwiązaniem, jeżeli chcesz samodzielnie i w sposób wyłączny decydować o korzystaniu z danego prawa przez siebie i innych. Ważne jest, aby taka umowa odpowiadała Twoim potrzebom, miała odpowiednią formę a także, abyś jako nowy właściciel został wpisany do rejestru. Najlepiej skonsultować tę kwestię ze specjalistami znającymi realia rynkowe. Rzecznik patentowy może podzielić się praktycznymi wskazówkami, zasygnalizować pułapki i ryzyka, a także zapewnić wsparcie w trakcie negocjowania takiej umowy.
